همکاری

  1- شرک  :  

چون که مشرک در مقابل موحّد است بنابراین هم از توحید و هم از شرک و مراتب هر کدام در این نوشتار بحث می شود:

1-توحید و شرک در مقام ذات:

توحید در مقام ذات، یکی دانستن ذات مقدّس ربّ الأرباب که قدیم و ازلی است و مبدأ و علّت ایجاد جمیع عوالم امکانیّه از محسوس و غیر محسوس است و شرک در این مقام متعدّد دانستن است، با این بیان، نظریّه ی طایفه ی ثنویّه و نصارا و بت پرستان رد می شود.

طایفه ی ثنویّه می گویند که عالم را دارای دو مبدأ متساوی می دانند، که یکی خیرات و یزدان و دیگری شرور و اهریمن؛ که بنا بر آیه 78 از سوره ی نساء، مبدأ هر دو خداوند متعال است.

طایفه ی نصارا قائل به اقالیم ثلاثه اند، اب، ابن و روح القدس و برای هر کدام خواص و آثاری معتقدند و حال آنکه خداوند متعال در سوره ی مائده می فرماید: «لقد کفر الذین قالوا انّ الله ثالث ثلاثة»

طایفه ی بت پرستان برای هر نوعی از مخلوقات ربّ النوعی قرار داده اند، مثلاً می گویند آب را خدائی است جدا و هوا را خدائی است جدا، و هکذا، که ردّ نظریّه ی آنها در قرآن کریم بیان شده است: «ءأرباب متفرّقون خیر أم الله الواحد القهّار» (سوره ی 12؛ آی? 39)

2- توحید و شرک در مقام صفات:

توحید در مقام صفات آنست که صفات حقیقیّ? ذاتیّ? الهیه مانند حیات و علم و قدرت و اراده و امثال آن را عین ذات حضرت احدیّت و در غیر او زائد و عارض بداند به این معنا که هر یک از این صفات را در غیر او «جلّ وعلی» از موهبات و افاضات حضرتش بداند.

شرک در این مقام اینست که صفات را زائد بر ذات حق داند که لازمه اش تعدّد خداوند متعال است، و این مذهب منسوب به اشاعره است که فرقه ی باطلی هستند.

خداوند متعال در بیان شرک قارون می فرماید: «قال انّما اوتیته علی علم عندی أولم یعلم أنّ الله قد أهلک من قبله من القرون من هو أشدّ منه قوّه و أکثر جمعاً (سوره ی 28، آیه ی 78)

3- توحید و شرک در مقام افعال:

توحید در این مقام به این معناست که در جمیع عوالم ملک و ملکوت، مالک و مدبّر و متصرّف تنها خداست و در جمیع شئون ربوبیّت و الوهیّت شریک ندارد، و جهت ربوبیّت او در آسمان و زمین و اهل آن و سایر عوالم یکسانست، و چه زیباست این آیه ی قرآن کریم که در این باره می فرماید:

«الله الذی خلق سبع سماوات ومن الارض مثلهنّ یتنزّل الامر بینهنّ لتعلموا أنّ الله علی کلّ شیء قدیر وأنّ الله قد أحاط بکلّ شیء علماً» «سور? 65، آی? 12»

شرک در این مقام این است که در عوالم مذکور، مخلوقات را شریک خداوند متعال قرار دهند و یا اینکه در بعضی از آن موارد مخلوقات را مستقل در تاثیرگذاری بدانند

بنابراین انسان موحّد باید وجودش را فقط از خداوند متعال بداند، و بداند که اوست روزی رسان و اوست مؤثّر و تواناییش را از طرف خدا بداند و ترسش فقط به خاطر خدا باشد، امیدش فقط به خدا باشد، و فقط سپاسگذار و ثناگوی او باشد و ثنای وسائط هم از این جهت باشد که مجرای خیر الهی هستند پس نباید موجودی را در رساندن خیر مستقل بداند، و باید توکّلش بر خدا باشد و باید در برابر جمیع مقدّرات الهیه تسلیم محض باشد و در هیچ امری از امور تکوینیّه (مانند: عزّت و ذلّت، صحّت و مرض، غنا و فقر، موت و حیات) و امور تکلیفیّه (مانند: واجبات و محرّمات) اعتراض و انکاری نداشته باشد، نه به زبان و نه به قلب، زیرا اگر در کار خدا اعتراض نماید و بگوید چرا چنین شد یا باید چنان شود، خود را در شئون ربوبیّت و الوهیّت شریک پروردگار عالم بلکه داناتر قرار داده است، بنابراین بر اهل توحید هنگام رسیدن بلا یا مصیبت به آنها نگاه داری زبان و دل خود از اعتراض به قضاء الهی واجب است بلی گریه و ناله در مرگ بستگان و دوستان و مفارقت آنها جایز بلکه ممدوح می باشد لیکن اعتراض به کار خدا که چرا چنین شد یا نباید چنین شود حرام است

شخص موحّد، باید علاقه ی قلبی و دوستی او تنها خداوند باشد و دوستی او به غیر خدا باید از جهت اینکه آن آفریده محبوب خدا است و دوستی او مورد امر خداوند است مانند ملائکه و پیغمبران و امامان و مؤمنان و سرای آخرت و بهشت، بوده باشد، یا از جهت اینکه آن آفریده نعمت و عطای پروردگار است و بوسیلهی شکر آن میتواند رضای پروردگار و قرب به او را به دست آورد مانند زن و فرزند و مال، بلکه اصل حیات دنیوی را که می تواند در آن معرفت و عبودیّت را تحصیل کند دوست بدارد.

در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: ایمان شخص به خدا خالص نمی شود تا اینکه خدا را دوست تر دارد از خودش و از پدر و مادر و فرزند و زن و مالش و از تمام مردمان (گناهان کبیره به نقل از سفینة البحار، جلد 1، صفح? 201)

4- توحید و شرک در مقام اطاعت:

توحید در این مقام با این معناست که فقط خداوند متعال واجب الإطاعه است و ولایت فقط برای خداست ولا غیر، بلی هر کس را که خداوند تعیین فرموده و ولایت به او داده و امر خلق را به او ارجاع کرده قهراً واجب الإطاعه خواهد بود، چون خدا تعیین فرموده است، خداوند متعال در این باره می فرماید: «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و أولی الأمر منکم» (سوره 4 /59) که با این بیان شرک در این مقام: اطاعت از غیر آنان است.

در تفسیر «اولی الامر» 7 تفسیر بیان شده است، که بهترین تفسیر، تفسیر آن به «امامان معصوم علیهم السلام» می باشد، و بقیه ی اقوال مردود است، چون کلمه ی اطیعوا در «اولی الامر» تکرار نشده است و فقط با واو عطف این کلمه بیان شده است که بیانگر این نکته است که اطاعت آنها مانند اطاعت رسول الله (ص) است، و این امر عقلاً درست نخواهد شد مگر اینکه اولی الامر مانند خود رسول الله (ص) از هر خطائی منزّه و معصوم باشند، که در حدیثی از جابر بن عبدالله انصاری در کتاب منهاج الصادقین مفصّل بیان شده است.

نوّاب خاصّه و نوّاب عامّه هم در زمان غیبت امام (ع) دارای ولایت الهیه هستند، بنابراین در زمان غیبت، فقیه جامع الشرائط هم لازم الإطاعه می باشد، چون در توقیع حضرت حجّت (علیه السلام) است که ایشان حجّت امام (علیه السلام) بر خلقند، از حضرت صادق علیه السلام مرویست: نظر نمایید به کسی که از شما است یعنی شیعه دوازده امامی است و تابع اهلبیت (علیهم السلام) است، و احادیث ما را روایت می نماید و در حلال و حرام ما می نگرد و احکام ما را می شناسد، پس به حکم او راضی شوید، به درستیکه من او را بر شما حاکم کردم، هرگاه به حکم ما حکم کند و اگر از او پذیرفته نشود پس حکم خدوند سبک شده و بر ما رد گردیده، و رد کنند? بر ما رد  کنند? بر خداست و رد بر خدا در حدّ شرک به اوست (گناهان کبیره به نقل از فروع کافی جلد 7 صفح? 413)

اطاعت والدین هم در راستای اطاعت خداست و همچنین اطاعت زن از شوهرش واجب است، البته این در صورتی است که امر به حرام یا نهی از واجب نداشته باشند

5- توحید و شرک در مقام عبادت:

توحید در این مقام به این معناست که فقط خدا را بپرستیم «و ما أمروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء» (سوره ی 98 /4) و امر نشدند مگر اینکه خدای را از روی اخلاص پرستش نمایند

شرک در این مقام به این است که منظور از عبادت تحصیل قرب و منزلت و آبرو نزد خلق باشد و بس، یا اینکه منظور هم امتثال امر الهی باشد و هم تحصیل آبرو و منزلت نزد خلق باشد، البته ریا هم دارای مراتبی است که عبارتند از:

1- ریای در بدن: (اخرویّه: یعنی بدن خود را ضعیف و نحیف نشان دهد تا خود را زاهد جلوه دهد؛ دنیویّه: قوّت و زیبایی خودش را نزد اهل دنیا جلوه دهد)

2- ریای به زیّ: (اخرویّه: با کارهای اخلاقی شدّت اهتمام خود را به آداب و سنن برساند؛ دنیویّه: لباسهای نفیس و گرانقیمت برای جلب توجّه خلق بپوشد)

3- ریای به قول: (اخرویّه: برای خودنمایی ذکر بگوید یا امر به معروف و نهی از منکر کند؛ دنیویّه: کمالاتش را نزد خلق اظهار کند تا برای او ارزش قائل شوند)

4- ریای به عمل: (اخرویّه: خود را در حضور خلق متدیّن و متعبّد نشان دهد؛ دنیویّه: برای خودنمایی میهمانیهای فوق العاده ترتیب دهد یا اظهار دارائی کند)

5- ریای به اتباع: (اخرویّه: به مجالس زهّاد و علما برود به خاطر اظهار فضل خودش نزد دیگران؛ دنیویّه: با ملوک و حکّام زیاد رفت و آمد کند تا نفوذش را برساند)

بسم الله الرحمن الرحیم

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: نشانه ی عاقل سه چیز است: تا از او سؤال نکنند صحبت نمی کند، زمانی حرف می زند که دیگران نتوانند، چیزی را می گوید که به صلاح مردم باشد، پس کسیکه هیچ کدام از این ویژگیها را ندارد، کودن است. (به نقل از کتاب شریف کافی، جلد1، صفحه ی 17)

 

چند نمونه از گناهان زبان:

گفتار دروغ‏، قسم دروغ، وعده دروغ، غیبت، سخن چینی، دورویی زبان، اشاعه فحشا، نسبت زنا دادن بدون دلیل، فحش، دشنام دادن به مؤمن، مزاح(غیر از مواردی که فساد ندارد و به عنوانی مانند خوشحال کردن مؤمنان صورت میگیرد)، غنا، مسخره کردن، ارجاف(منتشرکردن اخبار ترس‏آور میان مسلمانان)، سخن گفتن بدون علم، مراء(جدال)، سخن بیجا و بسیار گفتن، ستایش و نکوهش بیمورد، تملّق، لعن مؤمن، خودستایی، بیباکانه هر سخنی(راست یا دروغ) را نقل کردن، اظهار کردن عیب دیگران، افشای اسرار دیگران، هجو مؤمن، تشبیب(بیان کردن زیباییهای زن نامحرم با شعر)، نقل سخنی که در مجالس به عنوان امانت گفته شده است، پرسش از روی تعنّت و نه برای فهمیدن، پرسش از چیزی که فایده دینی و دنیوی ندارد، طعن زدن، امر به منکر، نهی از معروف، اعتراف به گناه، اظهار فقر، پوزش بیجا، خیانت در مشورت، داوری بیجا

چهل گناه زبان به نقل از روایات:

1.خبری را ندانسته گفتن
2.عیب جویی از دیگران
3.مسخره کردن
4.تهمت زدن
5.فاش کردن اسرار مردم
6.رنجاندن مومن
7.سرزنش بیجا
8.دروغ گفتن
9.وعده دروغ
10.قسم دروغ
11.شهادت ناحق
12.تحریف مسائل دینی
13.حکم ناحق
14.لعنت کردن مردم
15.طعنه زدن
16.دل شکستن
17.امر به منکر
18.نهی از معروف
19.بد خلقی
20.تصدیق کفر و شرک
21.غیبت کردن
22.شایعه پراکنی
23.به نام بد صدا زدن
24.تملق و چاپلوسی
25.با مکر و حیله سخن گفتن
26.مزاح زیاد
27.زخم زبان زدن
28.آبرو ریزی
29.کبر در گفتار
30.ادای صدای کسی را درآوردن
31.بدعت در دین
32.اظهار بخل و حسد
33.بد زبانی در معاشرت
34.خشونت در گفتار
35.فحش و ناسزا گفتن
36.سخن چینی کردن
37.ناامید کردن
38.شوخی با نامحرم
39.ریا در گفتار
40.فریاد زدن بیجا

در زمان صدر اسلام اصحاب وفادار پیامبر(صلّی الله علیه وآله) از جمله بلال حبشی، سنگ در دهان خود میگذاشتند تا بدین وسیله کمتر سخن بگویند و از گناهانی که توسط زبان انجام میشود ایمن بمانند.

باسمه تعالی

حدیث شریف عنوان بصری

دستورالعملی جهت خودسازی

از حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام)

از مرحوم آیة الحق قاضی تبریزی (قدس سره) نقل شده است

که برای گذشتن از نفس اماره و خواهشهای مادی، طبعی، شهوی، و غضبی

که غالباً از کینه و حرص و شهوت و غضب و زیاده روی در تلذذات برمی خیزد،

روایت عنوان بصری را دستور می دادند و به شاگردان و مریدان می فرمودند

که آن را نوشته و در جیب خود بگذارند و هفته ای یکی دو بار آن را مطالعه و بدان عمل کنند.

(به نقل از روح مجرد، ص 176)

برای مطالعه ی این دستور العمل بسیار مهم و خواندنی به این لینک مراجعه بفرمایید.

باسمه تعالی

آدم باید زیرکانه و هوشیارانه به قضایا نگاه کند، گاهی ممکن است عدّه ای به اسم دین به جنگ و جدال با مؤمنین اقدام کنند، هر جایی که خیری وجود دارد باید دقّت کرد که شرّی که ضدّ آن است در قالب خیر خودنمایی نکند، و انسان را غافل نسازد، در قرآن کریم هر جا ترغیب به اعمال صالح وجود دارد نهی از منکرات نیز وجود دارد، اگر از «شجره ی مبارکه»(1) که خاندان رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) هستند، بحث شده است و مردم را امر به اطاعت آنان نموده است، از «شجره ی ملعونه»(2) که بنی امیّه و دشمنان اسلام (لعنهم الله) میباشند نیز بیزاری جسته و مردم را از اطاعت آنان نهی نموده است، «و هل الدین الّا الحبّ والبغض»(3) و آیا دین چیزی غیر از دوست داشتن و دشمن داشتن است، بنابراین برای شناخت بصیرت باید به قرآن کریم مراجعه کنیم، چنانچه امام صادق علیه السلام بعد از جمله ی مذکور، آیه ی 31 از سوره ی مبارکه ی آل عمران را تلاوت فرمود:

«إن کنتم تحبّون الله فاتّبعونی یحببکم الله و یغفر لکم ذنوبکم»

 

پی نوشتها:

(1) سوره ی اسراء: 60

(2) سوره ی نور: 35

(3) مستدرک الوسایل: ج 15، ص 128

باسمه تعالی

علل پیدایش فتنه ها،

توسط حضرت علی (سلام الله علیه)

بعد از جنگ صفین بیان شده است: که فرمود:

«همانا آغاز پدید آمدن فتنه ها، هواپرستی،

و بدعت گذاری در احکام آسمانی است...»

(با تفکّر در این خطبه (خطبه ی 50/ نهج البلاغه)

متوجّه می شویم راه نجات، همان تمسّک به قرآن کریم است،

در نتیجه اختلاف برطرف می شود و حق از باطل شناخته می شود

و اطاعت از ولایت حاصل می گردد)

 به نام خداوند بخشنده ی مهربان

در دعای شریف «مکارم الأخلاق»

ویژگیهای «لباس تقوا» این چنین بیان شده است:

همکاری در اجرای عدل و داد

فرونشاندن خشم

خاموش ساختن آتش فتنه

جمع نمودن تفرقه ی امّت

اصلاح کردن اختلاف بین مسلمین

افشاء نیکوکاری

پوشاندن اعمال زشت خلق

خوشرفتاری با خلق

آسان گیری

تواضع

سیرت نیکو

بی تکبّر بودن

اخلاق نیک

سبقت گرفتن به هر فضیلت و کمال

ایثار و اعطا کردن زیادیِ مال دنیا به مستحقّان

ملامت نکردن مردم

اعطا نکردن به غیر مستحق

سخن بحق ، هر چند سخت و مشکل باشد

کم شمردن اعمال خیر خود، هر چند در قول وفعل بسیار باشد

طاعت مداوم

ملازمت با جماعت مسلمین

دوری از اهل بدعت ومدّعیان باطل و دین تراشان جاهل

(به نقل از: مفاتیح الجنان)